Nowa Ruda to miasto w północno-zachodniej części Ziemi Kłodzkiej w województwie dolnośląskim, malowniczo położone wśród Wzgórz Włodzickich, u podnóża Gór Sowich. Choć bywa kojarzona z brzydkimi, sypiącymi się ze starości zakładami przemysłowymi i szarymi od brudu budynkami pokopalnianymi to wystarczy przejść się po mieście, żeby zobaczyć ile ma ono w sobie kolorów.

Nowa Ruda atrakcje

Od kilku lat miasto się zmienia, ewoluuje, otwiera na nowe wydarzenia i kreatywne projekty, remontowane są zabytki, a stare obiekty ulegają modernizacji. Tarasowy układ miasta i charakterystyczna zabudowa, z pnącymi się po stokach wąskimi uliczkami czynią Nową Rudę niezwykle ciekawą, a wśród odrestaurowanych kolorowych kamienic jest kilka prawdziwych pereł architektury. Dodatkowym atutem miasta jest jego atrakcyjne położenie w niewielkiej odległości od ośrodków sportów zimowych w Górach Sowich, Stołowogórskiego Parku Narodowego i miejscowości uzdrowiskowych w Kotlinie Kłodzkiej. Nowa Ruda niejedno ma oblicze i potrafi zaskoczyć. Gorąco polecam zwiedzenie tego interesującego miasta i wolny spacer po jego urokliwych zakątkach.

 

 

 

 

 

 

 

Zarezerwuj najlepszy hotel w Nowej Rudzie

 

 

 

Historia miasta

Nie są dokładnie znane początki powstania miasta. Przyjmuje się, że zostało ono założone na wykarczowanym przez drwali terenie w drugiej połowie XIII wieku w miejscu, gdzie wg legendy z nurtu Włodzicy wydobyto dryfujący, drewniany krzyż.
Pierwsza wzmianka o mieście z 1337 roku, informuje o istnieniu kościoła parafialnego. Od 1347 do 1350 roku ziemie te były własnością Hannusa Wusthuba, a następnie miasto przeszło w posiadanie pochodzącej z Saksonii rodziny Donynów. W tym czasie wiadomo już o noworudzkim Zamku, tzw. dolnej części miasta i pięciu okolicznych wioskach, które stanowiły wspólne dobro lenne tejże rodziny. Dzięki wydanym przez Donynów przywilejom nastąpił rozwój tkactwa i rzemiosła w mieście. W latach 1427 do 1429 miasto zostało zniszczone przez husytów. Ze względu na swoje piętrowe położenie gród nie posiadał murów obronnych i stawał się łatwo dostępny dla najeźdźców. W 1472 roku miasto przeszło w ręce Stillfriedów. Liczne klęski żywiołowe, oraz wojna 30-letnia (1618-1648) dokonały dużych zniszczeń w mieście. Na początku XIX wieku nowymi właścicielami miasta zostali Magnisowie, którzy mieli je w swoim posiadaniu do 1945 roku. W XIX wieku nastąpił rozwój przemysłu włókienniczego oraz górnictwa węglowego. W latach 80-tych XIX-tego stulecia powstało w okolicy 6 kopalń, z których część należała do hrabiego Magnisa. Dla potrzeb transportu węgla i rozwijającego się przemysłu wybudowano w latach 1879-1880 linię kolejową Kłodzko – Nowa Ruda – Wałbrzych, będącą jedną z najbardziej malowniczych tras kolejowych w Polsce z wieloma tunelami i górującymi ponad dolinami pięknymi wiaduktami.
W 1884 roku, na skutek wielkiego pożaru, zostało zniszczone śródmieście, które straciło swą pierwotną zabudowę. I i II wojna światowa na szczęście nie spowodowały większych zniszczeń w mieście. Pierwsi Polacy przebyli tu w czerwcu 1945 roku. Powstały pierwsze polskie władze miasta z Edwardem Miernikiem jako burmistrzem. Po wojnie nastąpił dalszy rozwój górnictwa węglowego, jako głównej gałęzi gospodarczej miasta, a także przemysłu włókienniczego, z Zakładem Przemysłu Włókienniczego „Nowar”, znanego z produkcji sztucznego jedwabiu na czele.
W 1971 roku otwarto Noworudzki Ośrodek Kultury, który już w grudniu był miejscem pierwszego występu Zespołu Pieśni i Tańca Nowa Ruda, założonego przez występującego niegdyś w „Mazowszu” Jarosława Wojciechowskiego. Artyści dawali liczne koncerty w Europie, Azji i Afryce, przejściowo pełniąc nawet rolę reprezentacyjnego zespołu Dolnego Śląska. Z jego szeregów wywodzi się Edyta Geppert.

Dekada lat dziewięćdziesiątych przyniosła głęboki kryzys gospodarczo-społeczny, spadek produkcji, zanik działalności różnych organizacji kulturalnych i społecznych, duże bezrobocie i frustrację ludności. Zostały zlikwidowane wszystkie większe zakłady w mieście. W 1992 roku w stan likwidacji postawiona została KWK „Nowa Ruda”, w 1994 roku zamknięto pole „Piast”, a 8 lutego 2000 roku zakończono eksploatację węgla na Polu „Słupiec”. Z tą datą skończyło się ponad 500 lat noworudzkiego górnictwa. Zamknięto także filię Dzierżoniowskich Zakładów Radiowych Diora, a w 2001 roku Zakłady Przemysłu Włókienniczego „Nowar”.
Kopalnia generowała dobrobyt. Gdy została zamknięta, nastało ogromne bezrobocie, a ludzie zaczęli uciekać z miasta. Dla wielu młodych ludzi codzienne życie w Nowej Rudzie skończyło się wraz z ukończeniem szkoły średniej. Opuścili oni miasto, szukając szczęścia w większych miastach.
Dziś Nowa Ruda powoli się odradza, mocno angażując się w tworzenie odpowiednich warunków do rozwoju dla przedsiębiorców. Utworzono Noworudzki Park Przemysłowy, inkubator przedsiębiorczości, inkubator technologiczny, agencję rozwoju regionalnego czy też specjalną strefę ekonomiczną.

 

Atrakcyjne położenie miasta sprawia, że jest ono doskonałym punktem wypadowym wielu wycieczek turystycznych. W odległości 15 km na pd-zach. ciągnie się pasmo Gór Stołowych (masyw Szczelińca i Błędnych Skał) stanowiące naturalne zaplecze krajobrazowe ze szlakami turystycznymi.

Na pn-wsch. Nowa Ruda otoczona jest Górami Sowimi ze szczytem Wielka Sowa (1015 m n.p.m.) z wieżą widokową. Obszar gór stanowi park krajobrazowy. Dzięki korzystnemu ukształtowaniu stoki nadają się znakomicie do uprawiania narciarstwa (Sokolec, Przełęcz Jugowska, Rzeczka). W bezpośrednim sąsiedztwie Nowej Rudy, tuż za miastem ciągnie się pasmo Wzgórz Włodzickich. Z największych wierzchołków – Włodzickiej Góry (758 m n.p.m.), Góry Wszystkich Świętych (648 m n.p.m.), Góry św. Anny (647 m m n.p.m.) roztacza się piękna panorama na miasto i okolice. Nieco ponad 30 km dzieli Nową Rudę od uzdrowisk Kotliny Kłodzkiej, Kudowy, Polanicy, Dusznik Zdrój.
W Nowej Rudzie znajduje się najwyższa ściana wspinaczkowa w Polsce (58,8 m) utworzona na dawnym szybie Kopalni KWK Nowa Ruda, służącym do końca istnienia pola Słupiec kopalni Nowa Ruda, tj. do 2000 roku. Dla zainteresowanych udostępnione zostały dwie ścianki – wewnętrzna, usytuowana wewnątrz wieży żelbetowej z 11 drogami wspinaczkowymi oraz zewnętrzna, wykonana bezpośrednio na betonowej elewacji wieży szybowej.

 

Co warto zobaczyć w Nowej Rudzie?

Wybór 10 najbardziej atrakcyjnych miejsc w Nowej Rudzie to nie lada wyzwanie, dlatego o pomoc w wyborze poprosiłem osobę, która jak mało kto zna miasto i jego historię – MC Noworudersa, autora strony „Nowa Ruda Neurode Tajemnice, zagadki, historia”, który odkrywa i w wyjątkowo atrakcyjny sposób prezentuje historię Nowej Rudy i okolic. Choć wybór nie był łatwy, udało się ostatecznie wybrać 10 miejsc, które moim zdaniem trzeba odwiedzić w Nowej Rudzie. Wybór zupełnie subiektywny, a kolejność przypadkowa.

 

 

1. Ratusz wraz z Rynkiem

Sercem miasta i jego wizytówką jest rynek i jego najbliższe okolice. Noworudzki rynek istnieje w obecnym miejscu od około 1442 roku. To prawdziwa perełka architektoniczna. Nie bez powodu w 1995 roku został laureatem konkursu na Najładniejszy Rynek Turystyczny w Polsce.

 

 

W 1884 roku wzniesiono do dziś istniejący ratusz wg projektu kłodzkiego inspektora Fredricha na miejscu dwóch już nieistniejących w stylu biedermeierowskim. W wyniku przebudowy z lat 1892-1894 podwyższono dach, zmodernizowano wnętrze i przebudowano elewację – dodano ryzalit wejściowy i wieżyczkę, powstały nowe szczyty i wykusze.
Ciekawostką są znajdujące się w ratuszu gablotki z odciskiem jaszczurki paleozoicznej (Datheosaurus Macrourus) żyjącej na tutejszym terenie.

Ratusz posiada także swoje mroczne historie… To w jego piwnicach znajdowały się cele w których przetrzymywano rzezimieszków skazanych na śmierć, a także to tu przetrzymywano noworudzką wiedźmę.

W północnym narożniku ratusza znajduje się ujecie wody z XVIII wieku z figurą św. Floriana, patrona strażaków, na postumencie pośrodku kolistego basenu. W południowej części rynku znajduje się rzeźba św. Jana Chrzciciela z 1909 roku projektu prof. Wernera Schwarzberga z Wrocławia w scenie przedstawiającej Chrzet Chrystusa w Jordanie.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Warto również zwrócić uwagę na uliczna Galerię Podjazdowa, gdzie wystawiane są prace lokalnych artystów.

 

 

 

2. Kościół św. Mikołaja

Kościół parafialny pw. św. Mikołaja powstał tuż po 1550 roku na miejscu niedużej kaplicy zamkowej. Wskutek silnego uszkodzenia przez pożar w 1884 roku został rozebrany i zastąpiony nowym, neogotyckim kościołem wg projektu architekta diecezjalnego Josepha Ebera wzniesionym z rozmachem i wielkim bogactwem detali w latach 1885-1890 przez Adolfa Leuterbacha. Dziś jest jednym z najpiękniejszych na Dolnym Śląsku zabytków sakralnych. Jest to masywny, ceglany, trójnawowy kościół na planie krzyża łacińskiego. Ołtarz główny poświęcono patronowi kościoła. Wraz z amboną został wykonany przez Józefa Elsnera z Ziemi Kłodzkiej. Wśród starszych elementów kościoła wyróżnia się piaskowcowa statua św. Krzysztofa (1511) w pd. kruchcie oraz barokowe rzeźby św. Franciszka z Asyżu i św. Mikołaja, a także barokowe obrazy Najświętszego Serca Jezusowego i św. Franciszka z Asyżu.

 

 

 

 

 

 

 

 

3. Kościół św. Krzyża

Jak głosi legenda w miejscu gdzie stoi dzisiejsza świątynia, wydobyto z Włodzicy dryfujący drewniany krzyż. Uznano to zdarzenie za znak boży i postawiono w tym miejscu drewniany kościół. Na wykarczowanym przez drwali terenie dookoła kościoła założono osadę. Obecny, barokowy kościół został zbudowany w 1726 roku. Pierwotny – drewniany kościółek z XIII/XIV stulecia został zniszczony w czasie najazdu husytów na miasto w 1428 roku.

 

 

 

 

 

 4. Domy Tkaczy

Interesującym miejscem w Nowej Rudzie są znajdujące się przy ulicy Nadrzecznej Domy Tkaczy. Są one ściśle związane z historią noworudzkiego włókiennictwa. Pod koniec XV wieku spore znaczenie posiadało już tkactwo wełniane, rozwinięte dzięki okolicznej hodowli owiec. W 1360 tkacze otrzymali własny statut, ale ich organizację cechową zatwierdzono dopiero w 1416, zaś w 1404 – szewców.
Domy pochodzą z XVII i XVIII wieku. Zostały one gruntownie przebudowane pod koniec XIX i na początku XX wieku, niemniej prezentują się one wciąż malowniczo.

 

 

 

 

 

 

 

Warto w tym miejscu spojrzeć w dół do koryta rzeki Włodzicy, gdzie w wykutej grocie znajduje się kamienny, dwumetrowy, tryskający wodą jaszczur.

 

 

 

 

5. Kaplica Loretańska

W sąsiedztwie Domów Tkaczy, za rzeką, znajduje się jedyna na ziemi kłodzkiej kaplica Loretańska z 1765-1768 roku ufundowana przez Georga Klambta, użytkowana w celach pogrzebowych. W jej otoczeniu znajduje się zespół barokowych rzeźb powstałych około 1773 roku – Chrystus w Ogrójcu ze śpiącymi apostołami oraz scena Ukrzyżowania. Powyżej kaplicy stoi piaskowa figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem z 1713 roku.

 

 

 

6. Stary browar i plac wokół niego

Browar zbudowany w 1860 roku, na miejscu starego browaru miejskiego, to jedna z bardziej charakterystycznych budowli miasta. Po II wojnie światowej browar funkcjonował do w 1976 roku. Obecnie znajduje się tu Biblioteka Miejska. Po remoncie i rewitalizacji otoczenia jest miejscem niezwykle urokliwym.

 

 

 

 

7. Zamek Stillfriedów

XVI-wieczny zamek to okazały czteroskrzydłowy budynek wznoszący się na krawędzi skarpy nad rzeką Włodzicą. Zamek, od strony Rynku wygląda jak pałac. Jednak wystarczy zajrzeć na jego tyły a zobaczymy ogrom, moc i siłę średniowiecznego giganta. Na zamku znajdują się ciągle niezbadane i nieodkryte korytarze i lochy. Podobno na zamku można także spotkać rozgniewanego ducha jednego z dawnych właścicieli.

 

 

 

 

8. Muzeum Górnictwa i Podziemna Trasa Turystyczna

Pierwsze informacje o wydobyciu węgla w okolicach Nowej Rudy pochodzą z początku XV w. – tutejsze kopalnie należą do jednych z najstarszych w Polsce.
Muzeum Górnictwa to duży obiekt utworzony na terenie dawnej kopalni, której historia sięga XV wieku. Przybliża ono bogatą, ponad 500-letnią historię i tradycję górnictwa węglowego w rejonie noworudzkim.
W muzeum znajduje się mnóstwo eksponatów ze wszystkich dziedzin górnictwa, takich jak skamieliny, lampy górnicze, środki strzałowe, górnicze galowe mundury, oryginalna dyspozytornia, oraz wieże szybowe.
Najciekawsza jest Podziemna Trasa Turystyczna znajdująca się na obszarze byłego pola górniczego „Piast”. Do zwiedzania udostępniono podziemne wyrobiska o łącznej długości 700 m. Podczas zwiedzania podziemnej trasy możemy poczuć się jak prawdziwi górnicy, każdy z odwiedzających dostaje bowiem kask i akumulatorową lampę, takie same, z jakich korzystali pracownicy kopalni. W tej części trasy można dotknąć narzędzi i maszyn do urobku węgla. Szczególną atrakcją jest przejazd jedyną w kraju podziemną kolejką.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

9. Góra Świętej Anny

Góra Świętej Anny (647 m n.p.m.) jest piątym co do wielkości szczytem Wzgórz Włodzickich, stromo wznoszącym się od południa nad Nową Rudą. Na szczycie znajduje się górująca nad okolicą ceglana wieża pełniąca przez wiele lat funkcję przekaźnika. W 2014 r. została udostępniona dla turystów. Stanowi ona świetny punkt widokowy na panoramę Gór Sowich i Stołowych.
Poniżej szczytu znajduje się barokowa kaplica Św. Anny z XVII wieku. Prawdopodobnie już w 1515 r. istniała w tym miejscu pierwsza, drewniana kaplica, zniszczona podczas wojny 30-letniej. W 1644 r. zbudowano murowaną kaplicę, którą rozbudowano w latach 1662-65.
Na górze przy kaplicy znajduje się parking i zagospodarowane miejsce doskonale nadające się na piknik.

 

 

 

 

10. Aleja Gwiazd

Od 2003 roku w Miejskim Ośrodku Kultury w Nowej Rudzie cyklicznie odbywa się Noworudzki Filmowy Zawrót Głowy – impreza promująca polskie kino niezależne i młodych twórców filmowych. Pierwszym gościem ˝Zawrotu˝ był znany polski reżyser Krzysztof Zanussi. Od tego czasu do Nowej Rudy przyjeżdżają aktorzy, reżyserzy i osoby związane z filmem, m. in. Robert Więckiewicz, Leon Niemczyk, Katarzyna Figura, Jerzy Stuhr, Robert Gonera, Joanna Brodzik, Krzysztof Kowalewski i Jan Machulski. Wszyscy oni zostawili odcisk dłoni w Noworudzkiej Alei Gwiazd, znajdującej się tuż obok MOKu. Oprócz aktorów swój odcisk zostawili tu także Edyta Geppert, Olga Tokarczuk, Jerzy Kryszak i zespół T. Love.

 

 

 

 

 

Nowa Ruda atrakcj

Mamy nadzieję, że udało nam się dostarczyć wielu przydatnych informacji na temat atrakcji Nowej Rudy. Jeśli masz jakieś pytania, lub chcesz uzupełnić post swoją wiedzą, pisz śmiało w komentarzach.

Spodobał Ci się artykuł – polub, udostępnij, zostaw komentarz. Będzie mi bardzo miło!