Opublikowane przez
Kościoły Pokoju, wybudowane na przekór losowi, przetrwały prawie 400 lat. Niezniszczone podczas dwóch wojen światowych, ale zapomniane przez kolejne dekady w XX wieku, dziś przeżywają prawdziwy renesans.
Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy to drewniane kościoły, uznawane za największe tego typu budowle w Europie. Ich historia rozpoczęła się wraz z zakończeniem Wojny Trzydziestoletniej (1618-1848) i zawarciem 24 października 1648 r. Pokoju Westfalskiego. Szwedzi jako opiekunowie protestantów, skłonili habsburskiego cesarza do przyznania śląskim luteranom prawa wybudowania w zależnych bezpośrednio od monarchy księstwach trzech kościołów. Jako że ich powstanie wiąże się z tym historycznym faktem, nazwano je “Kościołami Pokoju”. Z trzech zbudowanych wówczas świątyń zachowały się dwie – w Jaworze i Świdnicy. Kościół Pokoju „Boża Strzecha” w Głogowie spłonął w pożarze miasta w 1758 roku.
Zgoda na budowę kościoła obwarowana była surowymi warunkami, które stały się motorem postępu. Nowe świątynie musiały być usytuowane w odległości strzału armatniego od murów miejskich, ich wygląd nie mógł przypominać dotychczas stawianych kościołów. Postanowienia pokoju westfalskiego zabraniały używania cegieł i kamieni jako materiałów budowlanych, a dopuszczono tylko drewno, glinę i słomę. Zakazano także wieszania dzwonów i budowania wież. Czas budowy nie mógł przekroczyć jednego roku, a budowa musiała odbywać się wyłącznie za pieniądze protestantów.
Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy są świadectwem wyjątkowo umiejętnej realizacji warunków narzuconych przez katolickie władze habsburskie, zderzonych z oczekiwaniami mieszkających w Jaworze i Świdnicy ewangelików. Zbudowane w wyjątkowo krótkim czasie, w zamyśle władz zwierzchnich tymczasowe, przetrwały już prawie cztery stulecia.
Kościół Pokoju w Świdnicy
Ponieważ budowa wiązała się z surowymi warunkami, planowanie i realizacja okazały się niezwykle trudne. Ostatecznie do wykonania tego skomplikowanego projektu wybrano wrocławskiego architekta Albrechta von Saebischa, który od razu przystąpił do projektowania kościoła. Wykonawcami projektu byli cieśla Andreas Gamper i Kaspar König. Kamień węgielny położono 23 sierpnia 1656 r., a dziesięć miesięcy później, 24 czerwca 1657 r., w kościele pw. Trójcy Świętej w Świdnicy po raz pierwszy odprawiono nabożeństwo.
Trójnawowa świątynia składa się z drewnianej konstrukcji szkieletowej i drewnianych kolumn. Nawa główna ma około 15 metrów wysokości i 44 metry długości. Konstrukcja z muru pruskiego i zajmuje łącznie 1090 metrów kwadratowych. Kościół może pomieścić około 7500 osób (3000 miejsc siedzących i 4500 stojących).
Wnętrze monumentalnej, ale w swoim wyglądzie prostej, szachulcowej budowli utrzymane jest w stylu barokowym, a wyposażenie zostało zaprojektowane i wykonane przez wielu różnych ludzi na przestrzeni kilkudziesięciu lat. Parapety galerii zdobią cytaty i obrazy ze Starego i Nowego Testamentu, a także liczne drewniane epitafia, znaki cechowe i obrazy. Sufity kościoła zdobią obrazy lokalnych artystów: „Niebiańskie Jeruzalem”, „Upadek grzesznego miasta Babilonu”, „Sąd Ostateczny” i inne. Schody zdobią sceny z Biblii: „Zstąpienie Ducha Świętego”, „Golgota” i „Raj”. Rzeźbione balustrady to alegorie wiary, nadziei i miłości.
Organy zbudował w latach 1666–1669 Christoph Klose z Brzegu, natomiast chrzcielnicę w 1661 r. rzeźbiarz Pankratius Werner z Jeleniej Góry. Za malowidła sufitowe z 1696 r. odpowiadają Christoph Kalicki i Christian Süßenbach. Ambona została wykonana w 1729 r., a ołtarz w 1752 r. przez Gotfrieda Augusta Hoffmana.
Kościół rozwijał się dalej i dalej przez kilka dziesięcioleci i stawał się coraz bardziej wspaniały i imponujący. Nie tylko mieszkańcy Świdnicy dumnie patrzyli na swój kościół, ale także podziwiała go okoliczna ludność. Wreszcie ugoda altransztadzka z 1707 r. pozwoliła mieszkańcom Świdnicy na dodanie dzwonów i wież do ich kościoła. Zaledwie rok po zniesieniu zakazu, obok kościoła zbudowano dzwonnicę, oczywiście również zaprojektowaną w stylu szachulcowym. W 1752 r. obchodzono setną rocznicę powstania Kościoła Pokoju. Dla upamiętnienia tego wydarzenia został zbudowany ołtarz główny. W 1852 roku z okazji 200-lecia kościoła przeprowadzono szeroko zakrojone prace konserwatorskie. Konstrukcja szkieletowa została odnowiona, a od południa dodano nowy hol. Szczególną uwagę zwrócono na renowację malowideł.
31 marca 1915 roku w kościele po raz pierwszy pojawiło się oświetlenie elektryczne. W 1917 roku usunięto dwa dzwony kościelne. Pod koniec XX wieku kościół mógł być po raz pierwszy prawidłowo odrestaurowany po przewrocie politycznym w Polsce.
Zwiedzanie
KWIECIEŃ-PAŹDZIERNIK:
poniedziałek – sobota: 9.00-18.00
niedziela i święta: 12.00-18.00
LISTOPAD:
poniedziałek – sobota: 9.00 – 16.30
niedziela i święta: 12.00 – 16.30
GRUDZIEŃ-MARZEC:
poniedziałek – sobota: 10.00 – 15.00
niedziela i święta: 12.00 – 15.00
Kościół Pokoju w Jaworze
Projekt Kościoła Pokoju w Jaworze również wykonał Albrecht von Soebisch. Kamień węgielny położono 24 kwietnia 1654 roku. Stolarz Andreas Gamper i jego pomocnicy zbudowali budynek na powierzchni 1180 metrów kwadratowych. W 1655 r. wierni odprawili pierwsze nabożeństwo w gotowym kościele.
Trójnawowe wnętrze o konstrukcji szkieletowej otoczone jest czterema kondygnacjami drewnianych empor, lożami protestanckiej szlachty i jaworskich cechów rzemieślniczych. Cztery galerie, stopniowo budowane, zapewniały jak najlepszy rozkład pomieszczeń. wnętrze mieści 6000 wiernych. Kasetonowy strop pokrywa błękitna polichromia o ornamencie roślinnym. W kościele znajduje się ponad 150 obrazów malarza z Kowar Georga Flegera z lat 1671-1681. Niezwykle piękny ołtarz został wykonany w 1672 roku przez Martina Schneidera z Kamiennej Góry. Jednym z najpiękniejszych elementów kościoła jest pochodząca z 1670 roku barokowa ambona, dzieło Mathausa Knote z Legnicy. Nadano jej formę kielichowego kosza, zdobionego figurami czterech ewangelistów.
Najstarszym elementem kościoła jest chrzcielnica ufundowana przez Annę i Georga vonSchweinitz.
Kościół Pokoju przetrwał II wojnę światową bez szwanku. Komunizm umożliwił wywłaszczenie majątku kościelnego. W kolejnych okresach dochodziło do grabieży. Prace renowacyjne rozpoczęto na początku lat 90-tych, które trwały ponad dekadę. Dziś kościół jest jednym z najważniejszych obiektów sakralnych na Śląsku. Należy do zboru ewangelicko-luterańskiego.
Na terenie obecnego parku wokół kościoła pierwotnie znajdował się cmentarz ewangelicki. Zlikwidowano go w 1972 roku. Jedyną pamiątką po nim są wmurowane w ściany świątyni wspaniałe zdobione epitafia.
Zwiedzanie
KWIECIEŃ-PAŹDZIERNIK:
poniedziałek-sobota: 10:00- 17:00
niedziela i święta kościelne: 12:00–17:00
LISTOPAD-MARZEC:
Zwiedzanie możliwe jest dla grup (min. 6 osób) po uprzednim zgłoszeniu telefonicznym bądź mailowym – min. 1 dzień przed planowaną wizytą.
Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy posiadają dużą wartość historyczną i artystyczną. To prawdziwa skarbnica sztuki, głównie barokowej. Bogactwo elementów malarskich, rzeźbiarskich i snycerskich. Komitet UNESCO jednogłośnie umieścił Kościół Pokoju w Świdnicy i Jaworze na liście światowego dziedzictwa w 2001 roku.
Mam nadzieję, że udało mi się dostarczyć przydatnych informacji na temat Kościołów Pokoju na Dolnym Śląsku. A może masz też wskazówkę lub dwie? Podziel się w komentarzu!
Spodobał Ci się artykuł – polub, udostępnij, zostaw komentarz. Będzie mi bardzo miło!
Faje miejsca i dobrze, że udało im się przetrwać wojenną zawieruchę.