Stawy Milickie – wieże, czatownie i punkty widokowe | Obserwacje ptaków w Dolinie Baryczy

Z roku na rok rośnie popyt na turystykę ekologiczną. Jednym z najpopularniejszych jej obszarów jest obserwacja dzikich zwierząt i ptaków w ich naturalnym środowisku. By stworzyć optymalne warunki do podziwiania pięknych widoków w wielu miejscach na Stawach Milickich zagospodarowano punkty widokowe. Wszystkie one zlokalizowane są w miejscach dogodnych do obserwacji rzadkich gatunków ptaków. Warto więc zabierać lornetkę i atlas ptaków i wybrać się z dziećmi na spacer. To nie tylko frajda, ale i doskonała lekcja przyrody.

Rezerwat Stawy Milickie stanowi jeden z największych ośrodków hodowli karpi w Polsce i w Europie. Stawy Milickie zostały założone przez zakon Cystersów w XIII w. Zajmują ogromną powierzchnię ok. 80 km², zasilane są wodą z rzeki Barycz i jej dopływów. Na obszarze pięciu z siedmiu gospodarstw utworzono rezerwat ornitologiczny “Stawy Milickie”, chroniący ostoje ptaków wodnych i błotnych. Unikatowa flora i fauna tego obszaru była powodem, dla którego utworzono tu park krajobrazowy “Dolina Baryczy” – największy park krajobrazowy w Polsce. Lasy i stawy otoczone bogatą roślinnością wodną i nadbrzeżną zapewniają odpowiednie warunki życia dla ok. 250 gatunków samych ptaków. 

Wszystkie stawy w mniejszym lub większym stopniu są zarośnięte trzcinowiskami i innymi typami szuwarów. Stwarza to optymalne warunki dla występowania i gnieżdżenia się wielu gatunków ptaków wodnych. Miejsca lęgowe mają tutaj m.in. kormoran, bielik, kania ruda, bocian czarny, perkoz rdzawoszyjny. Warto wspomnieć, że Stawy Milickie zostały zaliczone przez ONZ do jednego z 24 unikatowych obszarów wodnych objętych światowym programem ochrony jezior “Living Lakes” obok takich miejsc jak jezioro Bodeńskie, jezioro Bajkał czy Morze Martwe.  

Z tego względu Stawy Milickie predysponowane są do rozwijania turystyki, zwłaszcza pieszej i rowerowej, czyli sprzyjających środowisku form rekreacji oraz prowadzenia edukacji ekologicznej.

• 

• 

• 

• 

• 

Stawy Milickie – gdzie jechać? 

Stawy Milickie składają się z kilku skupisk stawów i rozciągają się wzdłuż rzeki Barycz. Kompleksy stawów: Potasznia, Sławno (najpiękniejszy), Ruda Sułowska, Radziądz, Jamnik – połączone są ze sobą system grobli i lokalnych dróg, na których wytyczono trasy rowerowe, piesze i konne.

Na terenie Parku Krajobrazowego “Dolina Baryczy” istnieje ponad 200 km wyznakowanych szlaków turystycznych. Krainę nad Baryczą można poznawać na wiele sposobów. Turystyka piesza to najprostsza i najbardziej dostępna forma rekreacji w terenie. Aby ją uprawiać, nie potrzeba specjalistycznego ekwipunku. Trasy urozmaicone są tablicami edukacyjnymi, dzięki którym można zaznajomić się z bogactwem przyrodniczym okolic. Podczas zwiedzania nie tylko możemy zasięgnąć wiedzy, ale również z bliskiej odległości podziwiać piękno przyrody.

Pamiętajmy, że należy poruszać się po wyznaczonych ścieżkach i szlakach. Spacerując po parku należy zwrócić uwagę na miejsca oznaczone tablicami ,,Zakaz Wstępu”, często z dodatkowo ustawionym szlabanem i ,,Wstęp Wzbroniony”. To tereny objęte ochroną rezerwatową oraz obręby hodowlane. W sezonie lęgowym, wędrowanie w tych miejscach może być szkodliwe dla przyrody. Wytyczone szlaki są w pełni oznakowane, trasy są długie i można tak samo upajać się walorami przyrodniczymi. Ptaki potrzebują miejsc gdzie mogą spokojnie odpocząć z młodymi lub zbudować gniazda. Nie wszystkie gatunki ptaków lubią i szukają obecności człowieka. Uszanujmy przyrodę i zachowajmy miejsca, gdzie obecność człowieka ograniczona jest do niezbędnych prac.

Wieże, czatownie i punkty widokowe na Stawach Milickich

Ponieważ teren jest płaski, drzewa i wysokie trzciny w wielu miejscach zasłaniają taflę jeziora. Ważne jest zatem wybranie odpowiedniego miejsca. Podczas wielu naszych wyjazdów do Doliny Baryczy sprawdziliśmy, gdzie znajdują się ładnie położone kameralne miejsca, które otwierają nam widok na rezerwat i najlepsze miejsca do oglądania ptaków.

Zapraszając do odwiedzenia tych ze wszech miar godnych poznania terenów, proponujemy bliższe zapoznanie się z ich walorami przyrodniczymi na trasach ścieżek dydaktycznych i punktach widokowych, wieżach i czatowniach. 

Kompleks Stawno

Kompleks Stawno to największy ze wszystkich pięciu kompleksów rezerwatowych, liczący aż 1737 ha. Największym stawem jest położona we wschodniej części kompleksu – Grabownica. Stawno zlokalizowany jest pomiędzy wsiami Ruda Milicka i Nowe Grodzisko. Do obiektów w Kompleksie Stawno najłatwiej dotrzeć kierując się z Milicza w kierunku Rudy Milickiej, Grabownicy lub Nowego Zamku. 

Obserwatorzy mogą skorzystać z wieży widokowej znajdującej się nad stawem Grabownica, oraz czatowni nad stawem Polnym oraz Słupickim Starym. 

Wieża Ptaków Niebieskich w Grabownicy

Grabownica to największy staw w kompleksie Stawno w Dolinie Baryczy. Na jego brzegu ustawiono, liczącą 13 m wysokości, wieżę obserwacyjną zwaną Wieżą Ptaków Niebieskich. To najwyższa w Dolinie Baryczy wieża obserwacyjna umożliwiająca obserwację ptaków, a także podziwianie krajobrazu. Wieża znajduje się nieopodal drogi, prowadzi do niej ścieżka obok szlabanu na skraju wsi.

Położenie zbiornika, z licznymi zatoczkami, wyspami trzcinowymi, a także jego wielkość sprawia, że możemy tu spotkać wiele cennych gatunków. Staw jest naprawdę duży dlatego dobrze jest zabrać porządną lornetkę.

Staw jest siedliskiem lęgowym żurawia, podgorzałki, gęgawy, bąka, bączka, wąsatki i brzęczki. Z ptaków nielęgowych występują tu m. in. czaple białe, gęsi zbożowe i białoczelne.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Czatownia przy Stawie Polnym k. Dymin i grobla na stawie Golica

Na grobli między Stawem Polnym a Stawem Golica znajduje się czatownia, z której możemy obserwować cyranki, łabędzie krzykliwe, perkozy rdzawoszyje, a z grobli dziwonię. 

Czatownia znajduje się w środkowej część kompleksu. Dostępna ze szlaku rowerowego Ruda Milicka – Grabownica. Prowadzą do niej drogowskazy z mostu na Baryczy w Nowym Grodzisku lub spod Zakładu Rybackiego Stawno.

To jedno z naszych ulubionych miejsc na Stawach Milickich. Idealne na spacer z dziećmi. Rozchodzi się stąd kilka dróżek biegnących pomiędzy stawami. Szczególnie polecamy spacer groblą po trasie spacerowej wzdłuż stawu Golica. Linia brzegowa jest bardzo malownicza, pełna leżących w wodzie, powalonych przez bobry drzew.

• 

• 

• 

• 

• 

Czatownia „Pod Rdzawoszyim” przy Stawie Słupickim Starym

Czatownia znajduje się bezpośrednio przy drodze Milicz – Ruda Milicka, pomiędzy Sławoszowicami i Rudą Milicką.

Z postawionej tu czatowni można wygodnie i z dość bliska obserwować m.in. perkozy rdzawoszyje, gęgawy, wiele gatunków kaczek, jesienią czaple białe i czaple siwe.

To fajny punkt obserwacyjny, choć ze względu na łatwą dostępność dla “turystów”, niestety trochę zanieczyszczony przez pozostawione niedopałki papierosów czy butelki po piwie.

• 

• 

• 

• 

• 

Kompleks Radziądz

Kompleks Radziądz znajduje się między Żmigrodem a Miliczem na wschód od wsi Radziądz. Jego wielkość szacuje się na blisko 700 ha. Najlepsze miejsca do obserwacji ornitologicznych to wieża nad stawem Starym w Radziądzu i czatownia nad stawem w miejscowości Niezgoda.

Wieża obserwacyjna przy stawie Starym

Staw Stary to największy staw w całej Dolinie Baryczy. To również jeden z najstarszych pośród milickich akwenów.

Bezpośrednio nad jego brzegiem utworzona została wieża obserwacyjna w celu umożliwienia bezpiecznego dla przyrody obserwowania życie niezliczonych rzeszy ptactwa  bytującej na jeziorze i w jego linii brzegowej (szuwary, trzcinowiska). Przy wieży postawiono także tablice edukacyjne, które tematycznie związane są ze Stawem Starym i występującym tam ptactwem.

Aby dotrzeć do wieży należy w miejscowości Niezgoda skręcić w kierunku Olszy. Ok 500 m dalej, na zakręcie znajduje się tablica informacyjna. Stąd już drogą gruntową (ok 500 m) docieramy do lasku gdzie można zostawić auto. Wieża znajduje się jakieś 400 m dalej na końcu ścieżki przyrodniczej. Po drodze ścieżka ta mija w niewielkim lasku starożytne cmentarzysko, kultury łużyckiej z VII-V w. p.n.e. i kultury halsztackiej z II-III w. n.e., oznaczone pamiątkowym kamieniem.

Od wczesnej wiosny gromadzą się tu gągoły, nurogęsi, krzyżówki, głowienki, czernice, świstuny i płaskonosy. Latem stada gęgawy mogą przekraczać 1000 osobników, a jesienne zlotowiska żurawi 4000 ptaków!

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Czatownia “Pod kormoranem” przy Stawie Niezgoda I 

W drodze nad staw Stary, warto zahaczyć o słynne stawy Niezgoda z czatownią „Pod Kormoranem” w Niezgodzie. To jedyna w zachodniej części Doliny Baryczy czatownia do obserwacji ptaków, pozwalająca podglądać duże stada kaczek różnych gatunków.

Wokół akwenu biegnie oznakowana ścieżka dydaktyczna „Trzy Stawy”, na której ustawione są tablice z barwnymi planszami dotyczącymi m.in. płazów, motyli, bezkręgowców wodnych, roślin wodnych czy ptaków.

Drewniana czatownia „Pod kormoranem” ustawiona jest na grobli stawu, około 150 m od parkingu. Do czatowni trafić można skręcając w Niezgodzie z drogi 439 (Milicz – Żmigród) w kierunku stawu i łąk.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Kompleks Ruda Żmigrodzka

Rampa na grobli i ścianka obserwacyjna przy Stawie Rudym

Staw Rudy zlokalizowany jest w kompleksie Jamnik, w zachodniej części Rudy Żmigrodzkiej. To jeden z większych zbiorników w zachodniej części Doliny Baryczy, istniał już w XVII wieku. Jego cechą charakterystyczną są trzy piaszczyste wyspy, skąpo porośnięte roślinnością.

Rampa na grobli znajduje się na jego zachodnim brzegu, ok 300 m od drogi asfaltowej w środkowej części wsi Ruda Żmigrodzka w miejscu przestrzennym, w sam raz na dłuższy postój, również samochodowy. Prowadzi do niej droga gruntowa, znajdująca się koło boiska sportowego. Z rampy na grobli roztacza się widok na południową część stawu.

Podążając 200 m groblą w kierunku południowym (w lewo) dochodzimy do czatowni w formie ścianki obserwacyjnej, pozwalającej podglądać kolonie śmieszek i rybitw rzecznych. 

W skarpach wysp kopią nory jaskółki brzegówki. Nad pobliskim lasem można wypatrzyć bielika lub bociana czarnego. Latem i jesienią gromadzą się tu czernice, kormorany, nurogęsi.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Kompleks Jamnik

Kompleks stawowy Jamnik, składa się z 4 stawów zlokalizowanych koło miejscowości Ruda Żmigrodzka. Ścieżki edukacyjne prowadzą tu przez tereny umożliwiające obserwację ptaków, zarówno na stawach jak i na okolicznych łąkach.

Pomost widokowy na stawie Jamnik Dolny

Punkt widokowy znajduje się w południowo-zachodnim rogu stawu, przy szosie Osiek – Ruda Żmigrodzka, obok zabudowań wioski Jamnik.

Pomost znajduje się przy samej drodze, więc nie jest to najlepsze miejsce do obserwacji ptaków, zwłaszcza jeśli podróżuje się z trójką dzieci, jednak pozwala obserwować wielotysięczne stada ptaków wodnych gromadzące się jesienią. Podczas jesiennych odłowów karpia kompleks Jamnik spotyka się tu w rekordowej liczbie bieliki.

• 

• 

• 

• 

• 

O czym powinien pamiętać początkujący obserwator ptaków? 

• Obserwowanie ptaków nie jest najtrudniejszym hobby. Oczywiście warto trochę poczytać i zapamiętać najważniejsze informacje – każdy ptak ma swoje własne cechy, które dobrze znać, aby je rozróżnić. Warto kupić przewodnik ptaków (są też przewodniki online ) i dobrą lornetkę. 
• Ptaki najlepiej obserwować z dedykowanych wież obserwacyjnych i czatowni przy wodzie.
• Początek hobby to najwspanialszy czas, pełen odkryć i emocji. Każdy nowy widok będzie dla Was niespodzianką. To prawdziwa adrenalina i cały wspaniały świat, o którego istnieniu nawet nie wiedzieliście lub nie wiedzieliście wcześniej.
• Aby obserwować ptaki, warto wstać wcześnie. Najbardziej aktywny czas w życiu ptaków to świt. Pamiętajcie, aby ubierać się miękko i poruszać się cicho, aby nie odstraszyć ptaków. 
• Nie martwcie się, jeśli nie od razu zobaczycie rzadkich i niezwykłych ptaków. Z każdym spacerem zobaczycie i usłyszycie coraz więcej!
• Podczas migracji wiosną i jesienią w jednym miejscu można zaobserwować tysiące ptaków. Na Stawach Milickich można zobaczyć ptaki, które są rzadkie lub wcale nie występują w krajach europejskich.
• Świetnym sposobem na rozpoznanie ptaków jest ich identyfikacja na podstawie dźwięku. Wystarczy ściągnąć aplikację BirdNet, nagrać trochę ćwierkania, a apka sama powie jaki ptak wydaje dźwięk.

• 

• 

• 

Jeśli macie jakieś pytania, lub chcecie uzupełnić post swoją wiedzą, piszcie śmiało w komentarzach.

Jeśli znacie jeszcze jakieś inne miejsca, które powinniśmy odwiedzić – koniecznie dajcie o nich znać. Z wielką chęcią odwiedzimy je następnym razem.